کاربردی ترین روش های پرورش خلاقیت

با مطالعه و تحقیق در منابع معتبر و متعدد خارجی و داخلی، ده ها راهکار برای پرورش خلاقیت می یابیم که از میان آن ها پنج تکنیک زیر به دلایلی اعتبار بیشتری پیدا کرده و کارایی بالاتری دارند. این پنج تکنیک عبارتند از:

۱- تکنیک اسکمپر(Scamper)

این تکنیک توسط دکتر«اسبورن» ارائه شده و کلمه « اسکمپر» از حروف اول هفت کلمه تشکیل شده است که هریک از آنها نشان دهنده یک جهت و گرایش فکری است. این کلمات شامل: جانشین کردن ( به این معنا که از خود بپرسیم چه چیز را می توان به جای چیز دیگر به کار برد؟)، ترکیب کردن(چه چیز را می توان با چیز دیگر ترکیب کرد که نتیجه مطلوبی در بر داشته باشد)، سازگاری
(آیا می توان چیزی را با نیازها و شرایط زندگی مردم سازگار تر و آن را بهینه تر کرد؟)، اصلاح کردن( آیا می توان تغییری در شکل، اندازه،کارکرد یا هرچیز دیگر یک محصول یا ایده ایجاد کرد؟)، کاربردهای دیگر( چه استفاده های مفید دیگری از یک وسیله می تواند صورت گیرد؟) ، حذف کردن( چه چیزی را می توان از یک وسیله حذف کرد، بدون اینکه آسیبی به آن وارد شود؟) و معکوس کردن( اگر چیزی را معکوس آنچه الان هست، کنیم یا ترتیب آن را تغییر دهیم، چه اتفاقی می افتد؟)

۲- روش تریز

تکنیک تریز که « مهندسی خلاقیت و نوآوری» نیز نامیده می شود، به معنای نوآوری منسجم و سازمان یافته و شامل چهار مرحله ست :
الف) شناخت و تحلیل مسئله
ب) فرمول بندی دقیق یک مسئله
ج) جستجوی مسائل قبلاً حل شده
د) استفاده از الگوها و راه حل های کشف شده قبلی و تکمیل و اصلاح این راه حل ها

۳- تفکر مبتنی بر صفر

این روش به شما کمک می کند که از موقعیتی متفاوت به مسائلتان و راه حل های آن بیندیشید. در این شیوه تفکر،شما تمام آنچه را که امروز در کار یا زندگی تان وجود دارد، کنار می گذارید و از خودتان می پرسید که اگر چیزی را که امروز می دانم، در گذشته هم می دانستم، کدام یک از کارهایی را که الان انجام میدهم، انجام نمی دادم؟ یا کدام محصولاتی را که الان عرضه می کنم، تولید نمی کردم؟ بر این مبنا، شما همه فعالیت هایتان را بر اساس شرایط کنونی باز تعریف می کنید و فعالیت های زائد و غیر سازنده را کنار می گذارید.

۴- روش طوفان فکری

این روش شیوه ای برای خلاقیت بدون محدودیت است و طبق آن اعضای یک گروه پس از طرح مسئله از سوی دیگر،بدون در نظر گرفتن هیچ یک از محدودیت های ممکن، تمام ایده هایی را که برای حل یا بهبود یک مسئله خاص به ذهنشان می رسد، روی کاغذ می نویسند و مطرح می کنند. مزیت این روش این است که در آن ایده های خلاقانه بسیار زیادی به وجود می آیند و البته در مراحل بعدی باید ایده ها را با توجه به واقعیات عملی و امکان و عدم امکان اجرا و میزان سودآوری یا ثمر بخش بودن هریک از آن ها ارزیابی و غربال کرد و از میان ایده های بی شمار، فقط بهترین ایده های ممکن را برای اجرا انتخاب کرده و عملی کرد.

۵- تکنیک دلفی

در تکنیک خلاقیت دلفی، جلسه ای برگزار می شود که در آن نخست از سوی مدیر طرح موضوع شده و هرکس ایده های خود را روی کاغذ می نویسد، سپس آن کاغذ را به افراد دیگر می دهد تا نظرات و ایده های تکمیلی خود را درباره ایده او روی آن بنویسد و خودش نیز کاغذ حاوی اطلاعات افراد دیگر را تحویل می گیرد تا با خلاقیت و نوع نگاه خودش آن ایده ها را تکمیل کند. در این روش نیز مانند روش طوفان فکری، انتقاد کردن از ایده های دیگران ممنوع است و تنها می توان آن ایده ها را بهسازی و تکمیل کرد.